Day 1 / 13 พฤษภาคม 2558

Umimachi Diary (Our Little Sister) BY Hirokazu Kore-Eda แล้วมันก็ไม่ได้ผ่านพ้นไปจากชีวิตได้อย่างง่ายดาย

สมัยเมื่อยังเป็นเด็ก เวลามีปัญหาอะไร มีเพื่อนคนหนึ่งที่คอยให้กำลังใจอย่างสั้น ๆ ว่า “แล้วมันก็จะผ่านพ้นไป” ขอให้อดทนผ่านเวลานั้นก็พอ

ดิฉันจำประโยคนั้นอย่างขึ้นใจ เมื่อเวลาประสบปัญหาอะไรในชีวิต ก็จะอดทน เฝ้าเพียรบอกตัวเองด้วยประโยคนั้น พยายามขอให้ผ่านพ้นวันคืนแห่งความโหดร้ายไปได้อย่างเร็วที่สุด พอก้าวเวลาผ่านไป หันกลับไปมองย้อนหลังทีไร ก็รู้สึกว่ามันเป็นเรื่องนิดเดียวเท่านั้นเอง ยิ่งผ่านไปนานเท่าไร มันก็ยิ่งเลือนหายไปจากซอกมุมแห่งความโศกเศร้าไปในที่สุด

และเมื่อโคอิจิ เด็กน้อยพี่ชายคนโตจาก I Wish เลิกอธิษฐานขอให้ครอบครัวกลับมาคืนดีกัน แต่มุ่งสู่สิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่า คือ ชีวิตของเขา ....ดิฉันก็รู้ว่าความเจ็บปวดจากครอบครัวที่แตกแยกนั้น มิได้เลือนหายไปทันทีที่เขานั่งรถไฟกลับคาโงะชิม่าอีกครั้ง ภาพสุดท้ายที่เขามองภูเขาไฟจากระเบียงหน้าห้องของเขา มันมีนัยที่แสดงให้เห็นว่า แม้เขาจะเลือกเส้นทางชีวิตในอนาคต แต่ความเจ็บปวดจากเด็กที่ครอบครัวต้องแตกแยกนั้น มันคงจะโผล่ขึ้นมาในชีวิตเขาเป็นระยะ

มันคงเป็นความเจ็บปวดเล็ก ๆ ที่โคอิจิจะอยู่กับมันได้ "แล้วมันก็จะผ่านพ้นไปในที่สุด"

แต่สำหรับเด็กที่มาจากครอบครัวที่แตกแยกนั้น แล้วมันก็ไม่ได้ผ่านพ้นไปจากชีวิตได้อย่างง่ายดายนัก

และนั่นคือธีมหลักที่ซ่อนเร้นในผลงานล่าสุดของโคเระเอดะเรื่องนี้ Umimachi Diary (Our Little Sister) แก่นของหนังที่ขับเคลื่อนภายใต้ความสัมพันธ์ของพี่น้องสาว 4 คนในหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่รายล้อมไปด้วยเรื่องราวของคนในชุมชน

สามพี่น้องสาว ซาชิ โยชิโนและชิกะ อยู่ร่วมกันภายใต้บ้านหลังเก่าที่เมืองคามาคุระ ทุกคนต่างมีอาชีพที่มั่นคง ซาชิพี่สาวคนโตเป็นนางพยาบาล โยชิโนะเป็นสาวแบ๊งค์ และชิกะทำงานในร้านขายรองเท้า แต่ดูเหมือนในเรื่องความสัมพันธ์กลับหวั่นไหว ราวกับจะตอกย้ำความแตกแยกที่พวกเขาได้ดำเนินมานานสิบกว่าปี ซาชิเป็นเมียเก็บคุณหมอคนหนึ่งที่ไม่อาจหย่าร้างกับภรรยาได้ โยชิโนะถูกชายหลอกคนแล้วคนเล่า ดูเหมือนว่าชิกะจะมีแฟนที่มั่นคงเป็นคนเดียว แฟนที่ดูเหมือนแปลกแยกและไม่ใช่เป็นที่หมายปองของสาวใด ๆ

เรื่องราวเกิดขึ้นเมื่อสามพี่น้องได้รับเชิญจากภรรยาใหม่ของพ่อว่า บิดาของพวกเขาได้เสียชีวิตแล้ว และนั่นทำให้พวกเขาได้พบกับซูสุ น้องสาวคนเล็กต่างแม่ สาวน้อยวัยสิบห้าที่ดูขี้อาย แต่รับภาระชีวิตหนัก ไม่น้อยกว่าพี่สาว เพราะเธอเป็นเด็กที่ต้องรับผิดชอบทำหน้าที่แทนแม่ผู้อ่อนแอเปราะบาง

หนังเน้นความสัมพันธ์ของพี่น้อง 4 คนภายใต้ความเรียบง่ายของชีวิต ซึ่งแม้ว่าดูจากภายนอกแล้ว ทุกคนก็ดูมีความสุข มีความมั่นคงในชีวิตและมีสิ่งยึดเหนี่ยวในชีวิตจากความผูกพันของพวกเขา

แต่แท้จริงแล้ว ทุกคนต่างมีบางสิ่งบางอย่างที่ยังเป็นบาดแผลจากชีวิตในวัยเด็ก จากการแตกแยกของพ่อกับแม่ เพียงแต่ว่าจะมากหรือน้อยที่แตกต่างกันไปในแต่ละคร ซาชิพี่สาวคนโตต้องสูญเสียชีวิตในช่วงวัยรุ่นไปอย่างสิ้นเชิง เพราะต้องรับผิดชอบดูแลน้องสามคน พ่อจากไปอย่างเงียบ ๆ ไปสร้างครอบครัวใหม่ในชนบท ขณะที่แม่หนีการเผชิญหน้าไปอยู่ฮอกไกโด พวกเขาไม่เคยพบพ่อกับแม่มานานสิบกว่าปี ...ซาชิดูเหมือนจะแข็งแกร่ง แต่เธอเจ็บปวดที่สุด เพราะเธอโตมาพอที่จะสร้างความผูกพันกับพ่อมาตลอด แม้พ่อจะทิ้งพวกเธอไป แต่เธอก็ยังคงเดินไปหน้าผาที่พ่อเคยพามาเที่ยวตลอดในวัยเด็ก

ขณะที่โยชิโนะยังคงตามหาความมั่นคงในชีวิตจากหนุ่มที่ก้าวเข้ามาเพียงเพราะเงินที่มั่นคงของเธอ ดูเหมือนชิกะ น้องสาวคนที่สามจะมีปัญหาในชีวิตน้อยที่สุด เพราะพ่อแม่ได้จากเธอไปตั้งแต่ยังไร้เดียงสา เธอจำภาพพ่อกับแม่ไม่ได้ ยังไม่มีความทรงจำของพวกเขา ...เพราะการไม่มีอะไรให้ยึดติด ชิกะจึงดูเหมือนจะไม่ผูกมัดกับภาพลักษณ์ของคนที่เข้ามาในชีวิตของเธอ แฟนหนุ่มที่ดูเหมือนจะหลุดจากสเป็คของสาวทั่วไป แต่เขามีวิญญาณเสรีในการใช้ชีวิตเหนือกว่าใคร

เพราะความเจ็บปวดและความรับผิดชอบที่มาก่อนวัยอันเกินควรของซาชิ ทำให้เธอมองออกว่าน้องสาวต่างมารดาซูสุนั้น กำลังดำเนินชีวิตอย่างที่เธอเคยผ่าน เธอชวนสาวน้อยให้มาอยู่ร่วมกัน จนเด็กสาวก็ยอมรับออกมาในที่สุดถึงสิ่งที่เธอปรารถนามาตลอดชีวิตคือการเอาใจใส่จากแม่ผู้เปราะบาง

โคริเอดะยังคงดำเนินเรื่องภายใต้ฉากในหมู่บ้านเล็ก ๆ และวิถีชีวิตแบบเก่าที่เขาชื่นชอบ แทบจะไม่ได้เห็นความทันสมัยในหนัง บ้านญี่ปุ่นหลังเล็ก ๆ ที่มีสวนอยู่ในตัว ซึ่งสาวทั้งสี่เรียนรู้การหมักเหล้าผลไม้จากคุณยาย มีความผูกพันกับผู้คนในชุมชนที่หลายคนก็ต้องผ่านความทุกข์เล็ก ๆ ที่แตกต่างกันไป แต่พวกเขาก็ดำเนินผ่านไปได้ภายใต้ความเรียบง่ายที่ดูเหมือนผู้กำกับจะเน้นมาก หนังยังคงมีมุมขำขันที่ทำให้เราหัวเราะหลายครั้งอย่างที่เห็นในหนังของโคริเอดะเขา

สิ่งที่น่าสนใจในหนังเรื่องใหม่ของโคริเอดะเรื่องนี้ ก็คือ ฤดูกาล หนังน่าจะใช้เวลาถ่ายทำนานมาก เริ่มจากฤดูใบไม้ร่วง ผ่านมาฤดูใบไม้ผลิและฤดูร้อน บรรยากาศรอบข้างมีให้เห็นในหนังเรื่องนี้แทบจะมากที่สุด จากใบไม้ที่เปลี่ยนสี จนถึงดอกซากุระที่บานสะพรั่ง ถึงหน้าร้อนจนสาวน้อยต้องเปลือยกายผ่านพัดลม ดูเหมือนจะตอกย้ำชีวิตที่ผ่านไปของสี่สาวพี่น้อง

มีการทดลองใช้มุมกล้องใหม่ ๆ ในผลงานชิ้นล่าสุดของโคริเอดะอยู่ไม่น้อย หลาย ๆ ฉากเน้นการถ่ายตัวละครจากเบื้องหลัง ขณะที่บทสนทนาดำเนินไป หนังยาวมากเกินเหตุจำเป็น อาจจะตัดสั้นได้อีก 20 นาที

ดิฉันดูหนังเรื่องนี้เหมือนกับเป็นรอยต่อจาก I Wish อยู่ไม่น้อย เพียงแต่เปลี่ยนจากชีวิตเด็กน้อย มาเป็นผู้หญิง 4 คน

แฟนเพลงโคเระเอดะอาจจะชอบใจเมื่อเห็นนักแสดงในหนังเก่า ๆ หลายเรื่องของเขา มารับบทใหม่ ๆ ในเรื่องนี้ ไม่ว่าจะเป็นคุณพ่อที่ถูกสลับลูกใน หรือเด็กน้อยผู้รับบทเป็นน้องชายโคอิจิใน I Wish กับความรู้สึกดี ๆ ในหนังของเขาก็ยังคงมีอยู่