แต่แรกเริ่มเดิมทีนั้น  คิดว่าจะจัดอันดับ 10 หนังไทยที่ดีที่สุด ในต่างแดน ประจำทศวรรษ 2000  ซึ่งเป็นปีฝรั่ง  ไม่ใช่ปีไทย  ซึ่งดิฉันเห็นว่าไม่ควรจะนำมาใช้ในการวัดหนังไทยในบริบทสังคมไทย  เพราะทศวรรษของไทยจะต้องเป็นปี  2540 – 2549  ซึ่งเผอิญก็เป็นช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงของหนังไทยเยอะด้วย  ยังไงก็มีความสำคัญกว่าปีของฝรั่ง   ถ้าจะใช้ทศวรรษ 2000 – 2009 ควรจะใช้ในบริบทที่เป็นระดับโลก  ซึ่งเผอิญเป็นช่วงก่อร่างสร้างตัวของประวัติศาสตร์หนังไทยในต่างแดนเช่นกัน

ในที่สุด ตนเองตัดสินใจมาสรุปได้ว่า จะเลือก 10 หนังที่พลิกโฉมประวัติศาสตร์หนังไทยในต่างแดน  โดยนำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริงมาเล่าสู่กันฟัง  ว่าหนังเหล่านั้นได้ไปสร้างประวัติศาสตร์หนังไทยในต่างแดนอย่างไร  เพราะคนไทยส่วนใหญ่ก็ยังไม่รู้เรื่องนี้กัน 

นางนาก โดย นนทรีย์ นิมิบุตร (1999/2000) หนังไทยที่แผ่นผีเกร่อเมืองนอกมากที่สุด

ผลงานเรื่องที่สองของนนทรีย์ นิมิบุตรเรื่องนี้  เริ่มฉายในบ้านเราเมื่อปี พศ.2542 หรือ 1999  แต่หนังเริ่มเดินทางไปต่างประเทศในปีต่อมา   ซึ่งเป็นช่วงเปิดทศวรรษ 2000 พอดี 

นางนาก กลายเป็นหนังผีไทยอันเป็นที่รู้จักและดังไปทั่วในเอเชีย  โดยเฉพาะ มาเลเซีย และสิงคโปร์  หนังขึ้นชาร์ตอันดับท็อปเทนในเวลาอย่างรวดเร็ว  และกลายเป็นหนังแผ่นผี (piracy) ที่ขายดีสุดในมาเลเซีย (ฮา)  จนชื่อ นนทรีย์ นิมิบุตร  เป็นที่รู้จักไปทั่ว  แม้กระทั่งคนธรรมดาอย่างหัวหน้าฟิตเน็ตในโรงแรมหรู  ก็พูดถึงหนังเรื่องนี้ตอนที่ผู้เขียนไปใช้ชีวิตอยู่ที่นั่น นนทรีย์เองก็บอกว่า เคยมีคนเข้ามาทักขณะที่เขาเคยเดินอยู่กลางถนนที่กัวลาลัมเปอร์  ผลการตอบรับที่ดีของ นางนาก ส่งผลให้ผู้กำกับมาเลเซีย  ตัดสินใจทำหนังผีเรื่องแรกในมาเลเซีย ชื่อว่า Pontianak เรื่องราวของหญิงที่ท้องและตายขณะคลอดลูก

ที่ญี่ปุ่น ผลจากการฉายที่นั่น  ทำให้ศาสตราจารย์ผู้หนึ่งเดินทางมาสัมภาษณ์ผู้กำกับและคนไทยจำนวนมาก  เพราะเขาพบว่า ธีมเรื่องนี้เหมือนกับหนังผีเรื่องหนึ่งของญี่ปุ่นและเกาหลี  เขาเชื่อว่าเอเชียจะต้องมีวัฒนธรรมร่วมกันอย่างใดอย่างหนึ่ง   เขาเขียนบทความชิ้นนี้  ก่อนที่จะได้ทุนทำวิจัยเรื่อง หนังผี ในภูมิภาคนี้โดยเฉพาะเมื่อปีที่แล้ว 

กล่าวได้ว่า นางนาก เป็นคลื่นเล็ก ๆ ที่สร้างกระแสหนังผีไทยในเอเชีย  อาจจะไม่ได้ไปทั่วในระดับโลกนัก  เพราะฝรั่งไม่เชื่อเรื่องผี  แต่ปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นถือว่ากว้างใหญ่ไพศาล    เพราะ นางนาก ได้ปูพื้นฐานหนังไทยทุกระดับ  ทั้งเทศกาลหนัง  ตลาดหนัง  และที่สำคัญแม้กระทั่งแวดวงวิชาการ  ก็ได้รวมหนังผีไทยเข้าไว้ด้วย ก่อนที่จะประสานงานต่อด้วยหนังผีไทยก้องโลกอย่าง ชัตเตอร์ กดติดวิญญาณ

เรื่องตลก 69 โดย เป็นเอก รัตนเรือง (1999/2000) หนังไทยเรื่องแรกที่ฮอลลีวู้ดซื้อบท

ผลงานเรื่องที่สองอีกเช่นกันของเป็นเอก รัตนเรือง   เข้าฉายในปีเดียวกับ นางนาก  แต่เริ่มเดินทางไปทั่วโลกในปี  คศ. 2000

ทั้งเป็นเอก และื นนทรีย์  เริ่มส่งผลงานไปต่างประเทศ  ตั้งแต่เรื่อง ฝัน บ้า คาราโอเกะ และ 2499 อันธพาลครองเมือง  แต่ก็ยังอยู่ในแวดวงจำกัด  แต่เพราะ เรื่องตลก 69 ที่ทำให้เขาเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก  ด้วยรางวัลเล็ก ๆ จำนวนมากมาย  และเป็นหนังไทยเรื่องแรกที่ฮอลลีวู้ดซื้อบทไป  มีคนมาชักชวนเป็นเอกไปกำกับหนังฮอลลีวู้ดอย่างมากมาย

แต่ในบรรดาคนเหล่านั้น  มีเพียงวอลเตอร์ บาเร็นเดร็จช์ที่ทำให้เห็นผลในทางปฎิบัติมากที่สุด  ผลงานเรื่องที่ 4 ของเป็นเอก Last Life in the Universe จึงกลายเป็นผลงานที่ร่วมผลิตระหว่างเงินทุนไทยกับชาติอื่น ๆ

ฟ้าทะลายโจร โดย วิศิษฎ์ ศาสนเที่ยง หนังไทยเรื่องแรกที่คานส์

เป็นหนังไทยเรื่องแรกที่ได้คัดเลือกไปฉายอย่างเป็นทางการที่เมืองคานส์  และมิราแมกซ์  ค่ายหนังอินดี้ชื่อดัง (ที่เกือบจะเรียกว่าสตูดิโอได้ในปัจจุบัน) ซื้อลิขสิทธิ์หนังไป  แม้ว่าหนังจะไม่ได้ไปเทศกาลหนังมากมายเท่าหนังไทยเรื่องอื่น ๆ  หรือการฉายที่อเมริกาก็ถูกเลื่อนแล้วเลื่อนอีก  ก่อนที่จะจำกัดฉายเพียงบางโรง  ฟ้าทะลายโจร ก็เป็นตัวอย่างที่ดีที่นำหนังไทยรูปแบบเก่า  มาผสมผสานในรูปแบบใหม่  ผลจาก ฟ้าทะลายโจร  ทำให้กระแสโพสต์โมเดิร์นกลายเป็นคำที่ใช้กันจนเกร่อบนหน้าหนังสือพิมพ์ไทย   

ชาวต่างประเทศ ส่วนใหญ่ชอบแนวหนัง  ถึงกับบอกว่า “The director is very intellectual’” แต่คนที่ชอบเนื้อหาหนัก ๆ บอกว่าเนื้อหาหนังไม่มีอะไร 

ฟ้าทะลายโจร กลายเป็นเป็นหนังไทยที่ผู้เขียนนำมาศึกษามากที่สุดในการเขียนบทความทางวิชาการ ไม่ว่าจะเป็น แนวคิดปัจเจกนิยม หรือ existentialist ของ ฌอง ปอง ซาร์ต ในมิติแบบโพสต์โมเดิร์น (แนวคิดที่ทุกคนเป็นอิสระ และต้องรับผิดชอบในการกระทำของพระเอกนั้น  เป็นไปเพราะสถานการณ์บังคับ  พ่อแม่ถูกฆ่าตาย  ไม่ใช่เพราะความรักอิสระของพระเอก เหมือนอย่างพระเอกกบฎในสมัยโมเดิร์นนิสต์  อย่าง คนขับแท็กซี่ใน Taxi Driver), เสื้อผ้าในหนังไทย, วิกฤติตัวตนของผู้กำกับในหนังไทยรุ่นใหม่, การเล่นกับความรุนแรงในหนังไทยรุ่นใหม่ หรือแม้แต่ การกำกับภาพยนตร์ทางเลือกในหมู่ผู้กำกับรุ่นใหม่

ี่ดิฉันหยุดไป เพราะก็อปปี้ที่แม้จะมีถึงสองชุด หายไปในประเทศใดประเทศหนึ่งในโลกนี้ และหาซื้อ ก็อปปี้แบบมีซับอังกฤษไม่ได้อีกต่อไป (ถ้ามีอยู่ ก็คงศึกษาต่อ : )

สตรีเหล็ก  โดย ยงยุทธ ทองกองทุน หนังไทยเรื่องแรกที่็ขายเมืองนอกได้มากที่สุด

เป็นหนังที่ประกาศให้ทั่วโลกทราบว่า หนังไทยก็ขายได้  ไม่จำเป็นจะต้องฉายเฉพาะในเทศกาลหนังเท่านั้น  ปลายปี 2000 ดิฉันได้สัมภาษณ์ วอลเตอร์ บาเร็นเดร์จช์ เขาบอกว่า ตอนนั้น สตรีเหล็ก ขายได้ 18 ประเทศแล้ว  รวมทั้งประเทศแปลก ๆ อย่าง อิสราเอล  รัสเซีย  โคลอมโบ  บราซิล  สโลวีเนีย  หรืออัฟริกาใต้  และน่าจะได้มากกว่านั้น เพราะตอนที่สัมภาษณ์นั้น วอลเตอร์เพิ่งไปออกตลาดที่เอเอฟเอ็มที่เดียว

นอกจากเนื้อหาอันสนุกสนาน  คนต่างแดนต่างชื่นชมกับการแสดงของนักแสดงในหนังเรื่องนี้ทั้งหมด  หลายคนอยู่ในอาการ “ทึ่ง” เมื่อบอกว่า นักแสดงส่วนใหญ่จะเพิ่งเล่นหนัง  และเป็นผู้ชายแท้ ๆ  ยกเว้นก็คนที่เล่นเป็นเปีย กับสองฝาแฝด  และทุกคนก็ยิ่งตื่นเต้นเข้าไปอีก  เมื่อเห็นตัวจริงในเครดิตตอนจบขึ้นมา

บิวตี้ฟูล บ็อกเซอร์  โดย เอกชัย เอื้อครองธรรม

อาจกลายเป็นที่เซอร์ไพรส์สำหรับแฟนหนังบ้านเรา  ที่ผู้เขียนได้นำ บิวตี้ฟูล บ็อกเซอร์ เข้ามาอยู่ใน 10 หนังไทยที่สร้างประวัติศาสตร์ในต่างแดน  เนื่องด้วยความเงียบเหงาจากการตอบรับในเมืองไทย  แต่คุณจะรู้ไหมว่า นี่คือภาพยนตร์ที่ได้รับเชิญไปเทศกาลหนังทั่วโลกกว่าครึ่งร้อย  และขายในตลาดได้อยู่หลายประเทศ  เผอิญตอนที่ บิวตี้ฟูล บ็อกเซอร์ ฉายในบ้านเรา  เว็บไทยซีเนม่ายังไม่เปิด ก็เลยไม่มีคนแปลข่าวให้ (ฮา)

บิวตี้ฟูลบ็อกเซอร์  ได้ตอบสนองความสนใจของต่างแดนที่มีต่อหนังไทย โดยผนวกเรื่องราวของกะเทยกับมวยไทยเข้าไว้ด้วยกัน   ทำให้ทั่วโลกอยากดู  อยากเห็น  ยิ่งมาพบกับความจริงที่ว่า ภาพยนตร์เรื่องนี้สร้างมาจากเรื่องจริง  ก็เลยกลายเป็นยิ่งที่ต้องการของโลกอีกมากขึ้น  และเพราะหนังเรื่องนี้  ชื่อของเอกชัย เอื้อครองธรรม จึงเริ่มเป็นที่รู้จัก  จนคานส์ไม่ลังเลใจที่จะเชิญผลงานเรื่องที่สองของเขาไปฉายในเวลาอีกหลายปีต่อมา

องค์บาก  โดย ปรัชญา ปิ่นแก้ว หนังแอ็คชั่นไทยสะท้านโลกด้วยเจ็บจริง ทำจริง

ด้วยความเชื่อมั่นในการทำหนังตลาดของปรัชญา ปิ่นแก้ว กับความรอบรู้ในหนังบู๊ของพันนา ฤทธิไกร  องค์บาก ได้เปิดหน้าประวัติศาสตร์หนังบู้ไทยแบบใหม่ให้กับชาวโลก  จากหมัดมวยและกังฟูแบบจีน  พวกเขามาสู่ข้อสรุปที่จะใช้มวยไทยเป็นอาวุธ  โดยไม่ใช้สลิง  ไม่ใช้เอ็ฟเฟ็ค  แต่เจ็บจริง ทำจริง  ยิ่งเมื่อหนังได้โตโผใหญ่ทางตะวันตก อย่าง ยูโรป้าคอร์ป ของลุค เบซง เป็นคนจัดจำหน่ายให้แล้ว   ซึ่งนอกจากจะสร้างกระแสในฝรั่งเศส  เขาก็มีเครดิตพอที่จะได้ตัวแทนจัดจำหน่ายดัง ๆ ในที่อื่น ๆ ทั่วโลกมาซื้อหนังเรื่องนี้  หนังได้ฉายในโรงภาพยนตร์หลายแห่งในเวลาเดียวกัน หรือที่เรียกว่า wide release   ไม่ได้ฉายเพียง 1-2 โรงเท่านั้น ผลปรากฏว่า แอ็คชั่นไทย ได้รับการจารึกไปทั่วโลก  พร้อมกับที่ โทนี จา กลายเป็นดาวแอ็คชั่นคนใหม่

องค์บาก เข้ามาสู่วงการหนังไทยระดับโลกในวาระที่เหมาะเจาะไปหมดทุกอย่าง  หนึ่งเมื่อสองดาราแอ็คชั่นก้องโลก อย่าง เฉินหลงและเจ็ต ลี เริ่มแก่ตัว และท่าเริ่มซ้ำ  สอง มวยไทยเองก็เริ่มเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก  ด้วยค่ายมวยไทยที่ไปอยู่ในประเทศต่าง ๆ 

ผลจาก องค์บาก เรื่องนี้ ทำให้ผลงานที่ตามมาอย่าง ต้มยำกุ้ง กลายเป็นที่ต้องการของโลก และเป็นหนังไทยเพียงเรื่องเดียวที่ต้องฉายเมืองนอก พร้อมกับไทย และคุณคิดว่ามีหนังไทยสักกี่เรื่องที่จะทำได้ขนาดนี้

สัตว์ประหลาด โดย อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล หนังไทยเรื่องแรกที่กวาดรางวัลใหญ่ของโลก

“ถ้าภาพยนตร์จากไทยเรื่องหนึ่งสามารถทำให้เกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์ได้ขนาดนี้  หนังก็ควรจะได้รับรางวัลไป” คำพูดของเควนติน ตารันติโนต่อข้อซักถามของสื่อมวลชนในห้องแถลงข่าวที่คานส์  ดูจะ้บอกความสำคัญของหนังเรื่องนี้ได้อย่างดี  และตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา  หนังของอภิชาตพงศ์มักจะได้รับเสียงตอบรับ 2 อย่าง  ถ้าไม่ได้ชอบไปเลย  จนกระทั่งหลาย ๆ คนโหวตให้เป็นหนังยอดเยี่ยมแห่งปี  แห่งทศวรรษ  อีกเสียงหนึ่งก็จะไม่ชอบไปเลย

สัตว์ประหลาด ได้ลงทะเบียนรายชื่อของผู้ชายคนนี้ไปทั่วโลก  ด้วยรางวัล สเปเชี่ยล จูรี่ ไพรซ์ที่เมืองคานส์    เท่า ๆ กับที่สร้างความเซอร์ไพรส์ไปทั่วโลกอีกเช่นกัน  ว่าคนไทยก็ทำหนังทดลองได้

ในแวดวงวิชาการ ผลงานของเขาเิริ่มได้รับการศึกษามากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นประเด็น เกย์ หรืออินดี้ไทย

ชัตเตอร์ กดติดวิญญาณ โดย ภาคภูมิ วงศ์ภูมมิ และ บรรจง ปิสัญธนากุล หนังไทยที่ขายบทได้ราคาดีที่สุด

ถ้า นางนาก สร้างกระแสหนังผีไทยในตลาดหนังและแวดวงวิชาการในเอเชีย  ชัตเตอร์ กดติดวิญญาณ เป็นผลงานที่ขยายฐานจากเอเชียไปทั่วโลก  แม้จะไม่ได้รับรางวัลพิเศษใด ๆ จากเทศกาลหนังดัง ๆ แต่ ชัตเตอร์ กดติดวิญญาณ  กลายเป็นหนังผีไทยที่คนรู้จักมากที่สุด    จนฮอลลีวู้ดก็ไม่ชักช้าที่จะซื้อบทไปทำหนังฉบับของตนเองเช่นเดียวกัน กล่าวกันว่าเป็นตัวเลขสูงถึง 1 ล้านเหรียญสหรัฐ และเป็นหนังที่ติดท็อปเทนในหลาย ๆ ประเทศ เป็นหนังที่ทำให้อนันดา เอเวอริ่งแฮม เกิดใหม่อีกครั้ง ทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ

ในแวดวงวิชาการ  หนังผีไทยกลายเป็นหัวข้อหนึ่งที่มักจะนำมาเป็นกรณีศึกษาอยู่เสมอ ก็เพราะภาพยนตร์เรื่องนี้ ไม่ว่าจะเป็นที่สหรัฐ หรือออสเตรเลีย  หนึ่งในข้อถกเถียงกันก็คือ หนังเอเชียสามารถต่อสู้กับหนังฮอลลีวู้ดได้  ก็เพราะหนังผีนี้แหล่ะ  จาก J-K Horror ก็มาเป็น Thai Horror

ผลจาก นางนาก และ ชัตเตอร์ กดติดวิญญาณ รวมทั้ง องค์บาก ทำให้ประเทศเพื่อนบ้านอย่าง อินโดนีเซีย เริ่มลงมือทำ หนังผี และหนังแอ็คชั่น เพื่อหวังผลทางทางตลาดต่างชาติเช่นเดียวกัน

ช็อกโกแลต โดย ปรัชญา ปิ่นแก้ว - แ็อ็คชั่นหญิงไทย มาแบบแกร่งแต่น่ารัก

ความตั้งใจที่จะประกาศศักดาหนังแอ็คชั่นไทยในตลาดโลก  จึงทำให้ทีม ปรัชญา ปิ่นแก้ว และ พันนา ฤทธิไกร ไม่ลังเลที่จะสร้างแอ็คชั่นหญิงเพิ่มขึ้นในโลกอีกคน  ประกอบกับมาร์เชียลอาร์ทส์หญิงในโลกขณะนี้อย่าง มิเชล โหย่ว ก็เริ่มอายุมากขึ้น  ซาง ซื่อยี่  แม้จะเล่นในหนังจอมยุทธมาก่อน  แต่เธอก็ไม่ต้องการชื่อของตนอยู่เพียงในสายนี้เท่านั้น  ทำให้ จีจ้า ญาณิน  เริ่มเป็นที่จับตามองของโลก  เมื่อผลงานเรื่องแรก ช็อกโกแลต เริ่มฉาย

จีจ้า ญาณิน อาจจะไม่ได้ดังเพียงชั่วข้ามคืนอย่างจา พนม เพราะเธอไม่ได้มีแรงหนุนอย่างลุค เบซง  แต่ด้วยรูปร่างหน้าตาอันน่ารัก  พร้อมกับหนัง ช็อกโกแลต ที่ดูละเมียดละไมมากขึ้น ทำให้หลาย ๆ คนอยากเห็น  อยากพบเธอ   จนอาจกล่าวได้ว่า เธอได้เกิดขึ้นบนโลกอินเตอร์นี้แล้ว เพียงแต่รอเวลาอีกนิดที่จะผงาดอย่างรุ่นพี่ จา พนม

Wonderful Town โดย อาทิตย์ อัสสรัตน์ หนังไทยที่ท่องเที่ยวเกือบร้อยประเทศ

รางวัลนานาชาติกว่า 9 รางวัล  ขายเมืองนอกได้มากกว่า 25 ประเทศ และได้รับเชิญไปมากกว่า 50 เทศกาล  คงไม่ได้เป็นเรื่องบังเอิญสำหรับภาพยนตร์เรื่องนี้   Wonderful Town ช่วยส่งเสริมภาพอินดี้ไทยให้แข็งแรงมากขึ้น  นับจากอภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล   แถมเป็นหนังไทยที่เดินทางไปทุกที่  นับจากที่ สตรีเหล็ก เคยทำไว้  ไม่ว่าจะเป็นประเทศแปลก ๆ อย่าง อิสราเอล  อาร์มีเนีย  โปแลนด์  สโลวีเนีย  สโลวาเกีย  เบอร์มิวด้า บัวโนสแอเรส อัฟริกาใต้ บราซิล เม็กซิโก และอื่น ๆ ที่อาจจะหลุดหูหลุดตาไปบ้าง  จนอาจกล่าวได้ว่า  นอกจาก Wonderful Town จะช่วยทำให้ภาพอินดี้ไทยแข็งแรงขึ้น  หนังยังเป็นทูตทางวัฒนธรรมให้กับหนังไทยอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน